تفسیر سوره یوسف
تفسیر المیزان: علامه محمد حسین طباطبایی
فضیلت سوره
-أبی بن کعب عن النبی ص قال علموا أرقاءکم سورة یوسف فإنه أیما مسلم تلاها و علمها أهله و ما ملکت یمینه هون الله تعالى علیه سکرات الموت و أعطاه القوة أن لا یحسد مسلما
-روى أبو بصیر عن أبی عبد الله ع قال من قرأ سورة یوسف فی کل یوم أو فی کل لیلة بعثه الله یوم القیامة و جماله مثل جمال یوسف و لا یصیبه فزع یوم القیامة و کان من خیار عباد الله الصالحین و قال فیها إنها کانت فی التوراة مکتوبة
-تفسیر مجمع البیان، ج5،ص315
بیانات سوره یوسف:
غرض سوره: بیان ولایت الهی بر بنده‌ای که خود را برای خدا خالص کرده است.
تنها سوره‌ای که دارای بیان داستانی متصل است، که داستانی دیگر در آن بیان نشده است.
خدا بنده‌ی خالص خود را عزیز می‌کند، هرچند تمام اسباب هلاکت او فراهم باشد.
خدا از همان اسباب هلاکت بنده‌ی خالص خود را نجات می‌دهد: (نمونه‌ها)
باحسادت برادران به چاه افکنده شد و به بهای اندک فروخته شد، ولی در مصر نزد پادشاه عزیز شد.
زن عزیز مصر که از او درخواست نامشروع داشت، یوسف را متهم کرد و به زندان انداخت ولی خود به برائت او اعتراف کرد و موجب نزدیکی او به پادشاه شد.
همان لباس آغشته به خون او در روز اول، موجب بازگشت بینایی چشم یعقوب در آخرین روز شد.
محتوای سوره
شأن نزول سوره
شأن نزول سوره
-شروع داستان با خواب یوسف (ع) در کودکی و کامل شدن تربیت الهی او
-شأن نزول سوره: درخواست گروهی از پیامبر برای بیان داستان یوسف (ع)
-مکی بودن تمام سوره به دلیل سیاق آیات
الر تِلْکَ ءَایَاتُ الْکِتَابِ الْمُبِینِ(1)
.1اشاره به لفظ بعید (تلک)برای تعظیم و بزرگداشت
.2مراد از (کتاب مبین): قرآنکه به خودی خود روشن است و سایر معارف الهی و حقایق مبدأ و معاد را روشن می‌کند.
.3توصیف به (مبین) نه (حکیم) زیرا در صدد بیان داستان خاندان یعقوب است.
.4کتاب مبین: ممکن است مراد لوح محفوظ باشد.
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْءَانًا عَرَبِیًّا لَّعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ(2)
.1بازگشت ضمیر (ه) به کتاب: زیرا شامل آیات و معارف حقیقی است.
.2نزول قرآن به زبان عربی، که زبان متداول عرب است.
.3«لَّعَلَّکُمْ تَعْقِلُون» عمومیت خطاب به همگان را می‌رساند.
.4عربی و وحی بودن قرآن مرتبط به اسرار و حقایق قرآن است، و چنانچه الفاظ توسط پیامبر (ص) ایجاد می‌شد، بعض اسرار آن از بین می‌رفت.
نحَنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ هَاذَا الْقُرْءَانَ وَ إِن کُنتَ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِینَ(3)
مفردات:
-القص: تتبع الاثر،(دنبال جای پا رفتن)
-القصص: الاثر (اثر)
الاخبار المتتبعه
-نقش قصص:
مصدر: اقتصاص (داستان سرایی): بیان این داستان بهترین داستان‌هاست، زیرا داستانی عاشقانه را به نحوی عفیفانه بیان کرده است.
اسم مصدر: قصه (داستان یوسف): این داستان بهترین داستان است، زیرا اخلاص در توحید عبودیت را بیان کرده و ولایت خدا بر بنده‌اش را مجسم نموده و در راه محبت خود تربیت نموده است.
إِذْ قَالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یَأَبَتِ إِنىِّ رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَبًا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتهُُمْ لىِ سَاجِدِینَ(4)
.1کنایه آوردن از نام یعقوب به (اب) برای دلالت بر مهربانی و دلسوزی در «لابیه»
.2مفردات:
رؤیا : آنچه فرد در خواب می‌بیند.
کسی که حواسش به دلیلی مثل بیهوشی سرجا نیست.
3. علت تکرار رؤیا: به خاطر فاصله افتادن بین «رَأَیْتُ» و «لىِ سَاجِدِین»
4. فایده تکرار: همگان را در حال سجده دید، نه به صورت تک تک.
حاصل مشاهده متفاوت است: خود مشاهده: امری صوری
نتیجه‌ی مشاهده: امری معنوی
5. تعبیر از ماه و خورشید و ستارگان با ضمیر «هُم» : دلالت بر این که سجده‌ی ایشان امری عقلانی بود.
مقدمه بودن رؤیا برای بشارت های الهی
1. ولایت الهی
2. اجتباء الهی
3. تعلیم تأویل احادیث
4. اتمام نعمت بر یوسف علیه السلام
نکته: خدا تربیت الهی او را شروع کرد برای این که رؤیای او همواره جلو چشمانش بوده و موقعیت‌های خوب و بد او را از یاد خدا غافل نکند و در سختی‌ها متوجه عنایت الهی باشد.
کلمات کلیدی :تفسیر سوره یوسف
فضیلت سوره
بیانات سوره یوسف
محتوای سوره
شأن نزو
موضوع :
کلمات کلیدی :تفسیر سوره یوسف
فضیلت سوره
بیانات سوره یوسف
محتوای سوره
شأن نزو
نظر ()