1ـ چون خداوند مسلمین را به صبر امر فرمود (إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا:120)، دنبال آن در آیه قبل یاری خود و پایداری مسلمین در جنگ بدر را ذکر کرد و سپس در این آیه امتحان و وعده‏هایى که به ایشان در جنگ احد داده و اینکه از عهده امتحان‏ بر نیامده و صبر نکردند، یاد نمود.

2ـ «ان تصبروا ینصرکم کما نصرکم یوم بدر و ان لم تصبروا انزل بکم ما نزل یوم احد حیث خالفتم امر رسول اللَّهn» : اگر صبر کنید شما را چنان که روز بدر یارى کردم، یارى خواهم کرد؛ و اگر صبر ننمائید بر شما همان فرود آید که در روز احد در اثر مخالفت امر پیغمبرn بسر شما آمد.

3ـ ابومسلم: این قسمت به قول خداوند (قَدْ کانَ لَکُمْ آیَةٌ فِی فِئَتَیْنِ: آل‌عمران/13) متصل است.

1ـ مال انفاق کنید.

2ـ قیل: آنچه از اموال نفیس و ارزشمند شما که مورد محبت شماست بدهید، نه اموال بى ارزش.

3ـ مراد زکاة واجب و دیگر حقوقى است که خداوند در اموال مردم واجب کرده (ابن عباس و حسن)

4ـ  مراد همه‌ی چیزهایى است که انسان در اموال خود در راه خیرات انفاق میکند (مجاهد و عده‏اى).

على علیه السلام جامه‏اى خرید که خیلى مورد پسند حضرتش شد آن را صدقه داد و فرمود: از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که: «من آثر على نفسه آثره الله یوم القیامة بالجنة و من أحب شیئا فجعله لله قال الله تعالى یوم القیامة قد کان العباد یکافئون فیما بینهم بالمعروف و أنا أکافیک الیوم بالجنة».

ابوطلحه در موقع نزول این آیه بستانى را که محبوبترین اموالش بود بین اقوامش قسمت کرد. پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: « بخ بخ ذلک مال رابح لک‏: مبارک باد بر تو که این مال پرنفعی براى تو بود».

زید بن حارثه اسبى داشت که بسیار به او علاقمند بود آن را نزد نبى اکرمn آورد که آن را در راه خدا انفاق نماید، پیغمبرn آن را به اسامه پسر زید داد. زید که دید پیامبر صلی الله علیه و آله اسب را به پسرش بخشیده، بخاطرش گذشت که من قصد تصدق این اسب را داشته‏ام. پیغمبرn فرمود: خداوند صدقه ترا پذیرفت.

ابن عمر کنیزى داشت که سخت به او علاقه‏مند بود، او را در راه خدا آزاد کرد. و این آیه را بخواند و گفت: «اگر نبود اینکه من آنچه در راه خدا داده‏ام پس نمی‌گیرم با او ازدواج می‌کردم».

ابو‌ذر کسى را مهمان کرد و به مهمان گفت: من مشغول کارى هستم، شترانى دارم برو و بهترین آنها را بیاور تا براى تو نحر کنم. مهمان رفت و ناقه‏اى لاغر جدا کرد و بیاورد. ابو‌ذر به وى گفت: به من خیانت کردى که لاغر بیاوردى. مهمان گفت: بهترین شترانت شترى نر و قوى بود، آن را براى روز مبادا و نیازمندیت گذاشتم. ابو‌ذر گفت: روز حاجت من روزى است که مرا در گور نهند و خدا فرماید: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» و به دنبال آن گفت: سه نفر در مال انسان شریکند: 1- قضا و قدر که از تو اجازه نمی‌گیرد که خوبش را ببرم یا بدش را و به هلاک بگیرم یا مرگ. 2- نفر دوم وارث است که منتظر است به بستر مرگ روى، تا از آن بهره برد و حسابش بر گردن تو بماند. 3- نفر سوم خودت هستى، بکوش که عاجزترین این سه نفر نباشى، خداوند فرماید: «لَنْ تَنالُوا ...» و این شتر قوى و نر محبوبترین اموالم بود، خواستم که براى خود پیش فرستم.

قیل: خداوند با این آیه مردم را به جوانمردی راهنمایی می‌کند و فرمود که‏ (لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ) یعنى خوبى من به شما نمی‌رسد مگر به اینکه شما به برادران مسلمان خود نیکى کنید و از مال و جاه خود به آنان انفاق و تفویض نمایید.

«وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‏ءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ»: «فاء» در «فَإِنّ» جواب شرط است، پس خداوند به همه چیز داناست. درباره مراد این آیه چند وجه گفته‏اند:

1- «و ما تنفقوا من شی‏ء فإن الله یجازیکم به قل أو کثر لأنه علیم لا یخفى علیه شی‏ء منه»: آنچه انفاق کنید، خداوند شما را بدان پاداش می‌دهد، چه کم باشد یا زیاد، زیرا او عالم است و چیزی بر او پوشیده نیست.

2- «فإنه یعلمه الله موجودا على الحد الذی تفعلونه من حسن النیة أو قبحها»: خدا از نیت شما در انفاق با خبر است.

اشکال: چگونه خداوند رسیدن به «بر» را منحصر در انفاق نموده با اینکه فقیر قدرت انفاق ندارد و به برّ و بهشت هم نایل میشود؟

روایت: ابن عمر از پیغمبرn درباره این آیه سؤال کرد، حضرتn فرمود:« هو أن ینفق العبد المال و هو شحیح یأمل الدنیا و یخاف الفقر: مراد این است که بنده مال خود را انفاق کند، در حالى که بخیل است و به دنیا آرزومند است و از فقر میترسد»

آیات 91ـ 92 آل عمران در تفسیر کشاف