( شناخت قرآن برای هر فرد عالم به عنوان یک عالم، و برای هر فرد مؤمن، به عنوان یک مؤمن، ضروری است. برای یک عالم انسان‌شناس و جامعه شناس، از آن جهت ضروری است که این کتاب در تکوین سرنوشت جوامع اسلامی و بلکه در تکوین سرنوشت بشریت مؤثر بوده است و از آنجا که با توجه به تاریخ، هیچ کتابی به اندازه قرآن در جوامع بشری و بر زندگی انسان‌ها تأثیر نگذاشته است، قرآن خود به خود وارد حوزه بحث جامعه شناسی می‌شود. معنای این سخن این است که تحقیق درباره جهان و به خصوص شناخت جوامع اسلامی در این چهارده قرن، بدون شناخت قرآن میسر نیست.

 ضرورت شناخت قرآن برای یک مؤمن مسلمان از آن جهت است که منبع اصلی دین و ایمان و اندیشه یک مسلمان و آنچه که به زندگی او حرارت و معنی می‌دهد، قرآن است.

 قرآن مثل بعضی کتاب‌های مذهبی نیست که یک سلسله مسائل رمزی در مورد خدا و خلقت مطرح نموده و حداکثر یک سلسله اندرزهای ساده اخلاقی هم ضمیمه کرده باشد و بس. به طوری که مؤمنین ناچار باشند دستورها و اندیشه‌ها را از منابع دیگر اخذ کنند. قرآن اصول اندیشه‌هایی را که برای یک انسان با ایمان و صاحب عقیده لازم است و نیز اصول تربیت و اخلاق و نظامات اجتماعی و خانوادگی را بیان کرده و تنها تفسیر و توضیح و احیانا اجتهاد و تطبیق اصول بر فروع را بر عهده سنت و یا اجتهاد، گذاشته است. استفاده از هر منبع دیگر، موقوف به شناخت قبلی قرآن است. قرآن معیار و مقیاس سنجش همه منابع دیگر، ازجمله حدیث و سنت است. رسول اکرمd و ائمه اطهارD فرموده‌اند: احادیث ما را قرآن عرضه بدارید، اکر بر قرآن منطبق نبود، ساختگی و جعلی است. 

 بهترین راه شناخت: درنگ در نام‌ها، اوصاف و ویژگی‌های قرآن در قرآن و احادیث

 تعداد نام‌ها و اوصاف قرآن:

 1. برخی : نود نام و وصف

 2. اوصاف و نام‌های محدود

 استخراج عناوین قرآن در آیات و روایات:

• توحید راستین، وعده راست، جاودانه، همه انسان‌ها، هدایت و نور، خردورزیی و اندیشیدن، حکمت و دانش، عمل، بیان و تفصیل، بدون شبهه و اختلاف، مژده و بیم، دعوت و رهایی، پایداری‌و تعهد شناسی، دادگری و نیکو کاری، نیکی و پرهیزکاری، خصلت‌های انسان، شفا و صیقل بخش جان، خشنودی و آرامش خاطر، تأمل و خود یادآوری، عبرت و دریافت، سیاست و حاکمیت، عزت و اعتلا، نهضت و پیروزی، صلح و سازش، اخبار گذشتگان و آیندگان، نقادی و تصحیح اندیشه‌ها، احکام و قوانین فراگیر، امر به معروف و نهی از منکر، اقتصاد و رشد مالی، کوشش و هدف بخش، طبیعت و نمودهای زندگی، باطن و ملکوت ، هنر و نوآوری، اعجاز و هماورد طلبی، حب و دوست داشتن.

*فقه القرآن

 1. کتاب محمد بن صائب کلینی (م146ق )

 همه‌ی تفاسیر در زمینه فقه القرآن مانند:

 2. فقه القرآن: قطب الدین راوندی (م573ق)

 3. کنز العرفان فی فقه القرآن: سَیوری (م 826ق)

* مجاز:

*ناسخ و منسوخ :

 1. تفسیر موضوعی آیت الله جوادی آملی: در 10 جلد

 2. منشور جاوید: آیت الله سبحانی: در 14 جلد

 3. پیام قرآن: آیت الله مکارم شیرازی: در 10 جلد

*تفسیر موضوعی در کتاب‌های تفسیر ترتیبی

 تفسیر موضوعی نشأت گرفته از نیازهای زندگی است  دریافت پاسخ از قرآن = گفتگو با قرآن

 شهید صدر: مفسری که روش موضوعی را دنبال می‌کند، هدفش این است که دیدگاه قرآن و از رهگذر مقایسه آن با اندیشه‌هایی که مورد مطالعه قرار داده، نظریه و رهنمون قرآن را به دست آورد. بنابر این می‌توان گفت: نتایج تفسیر موضوعی، همواره با تجربه انسانی رابطه تنگاتنگ دارند، زیرا نتایج این نوع تفسیر، نشانگر خطوط برجسته و جهت‌گیری‌های قرآن و نهایتا طرز تفکر و نظریه اسلام درباره یکی از موضوعات مورد نیاز هستند.

 پاسخ خواهی از قرآن

 1. انقطاع کلام از سیاق قبل و بعد خود

 2. انفصال و پارگی در شبکه معنایی آیات

 3. انفصال از جوهره تعالیم وحی که عبارت از معرفت، باور و تقرب به توحید است.

 4. عدم جمع  آوری همه آیات در یک موضوع

 5. عدم دقت در جمع بندی آیات.

 1. برای جبران انقطاع از سیاق:   هر آیه را در همان سوره و سیاق آن مورد بررسی قرار دهیم.

 2. جبران انفصال از جوهره تعالیم وحی،       پس از جمع  بندی نهایی ارتباط آن را با اصل توحید نمایان سازیم.