شرح حال مفسر

- میرزا محمد بن محمد رضا بن إسماعیل بن جمال الدین القمی المشهدی‏

 

- معاصر بزرگانى از علماء، چون: علامه مجلسی، محقق سبزوارى (صاحب الکفایة فی الفقه) محقق خوانسارى (آقا جمال الدین)، شیخ حر عاملى و ملا خلیل قزوینى (صاحب شرح عدة الأصول و کافى‏
- تاریخ تولد و وفات و اساتید و شاگردان و محل دفن او: نامعلوم

 

بعضى از اقوال مترجمین‏ در مورد قمی مشهدی
.1مجاز از علامه مجلسی‏
.2شاگرد علامه مجلسی‏
.3او همان محمد بن رضاى قمى است.
.4بعد از فتنه افغان، در اصفهان در سال 1135 ه، اطلاعى از او یافته نمى‏شود. شاید که در آن واقعه، به شهادت رسیده باشد.

 محتویات تفسیر کنز الدقائق

1- قرائت.
2- وجوه اعراب ألفاظ و جملات.
3- برخی بحث‏هاى صرفى و نحوى و معانی و بیانى
4- ربط ألفاظ و آیات بیکدیگر.
5- نقل و نقد اقوال دیگران، در زمینه مباحث خود مفسر.
6- نشان دادن صحت بعضى از آن اقوال، در موافقت آن قول، با روایات‏
7- شناخت لغات و ألفاظ و مفردات.

 

8- نقل روایات وارده در ذیل آیات.
کیفیت عملکرد مفسر
- استفاده از بحث‏هاى ادبى از أنوار التنزیل بیضاوى و تفاسیر دیگرى مانند کشاف و مجمع البیان‏
- بیان برخی اقوال صوفیه همراه با بیاناتی که بیانگر اعتقاد او به بطلان آنهاست.
- استفاده از تفسیر نور الثقلین با اضافه کردن اسانید آن روایاتو تفسیر «الآیات الباهرة» که در نور الثقلین از آن استفاده نشده است. 
محل نزول و تعداد آیات
 
- محل نزول: مکه
- تعداد آیات :55 یا 56 آیه

فضیلت سوره مدثر
قال الباقر- علیه السّلام- قال: من قرأ فی الفریضة سورة المدّثر، کان حقّا على اللّه أن یجعله مع محمّد- صلّى اللّه علیه و آله- فی درجته، و لا یدرکه فی الحیاة الدّنیا شقاء أبدا.
عن النّبیّ- صلّى اللّه علیه و آله- قال: و من قرأ سورة المدّثّر، اعطی من الأجر عشر حسنات، بعدد من صدّق بمحمّد- صلّى اللّه علیه و آله- و کذّب به‏.
یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ (1)
- مراد از مدثر
اصل مدثر: متدثر بوده  ادغام(مت+دثر) =  (مد+د+ثر) مدّثر
1. پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از آمدن از غار حراء به خدیجه فرمود: «دثّرونی» یعنی مرا بپوشان.
2. الف) پیامبر صلی الله علیه و آله از اذیت قریش خود را با لباسش پوشانده بود، در حالی که در فکر بود.

 ب)  پیامبر صلی الله علیه و آله خوابیده بود در حالی که خود را پوشانده بود.

3. پیامبر صلی الله علیه و آله در لباس نبوت و کمالات نفسانی پوشیده شده بود.
4. مدثر = کسیکه این امر را تحت پوشش قرار داده و بدان تعصب نشان می دهد. 

س:‌اولین سوره نازل شده:  مدثر یا علق؟

مجمع البیان: یحیی بن کثیر از ابو سلمه از اولین قرآنی که نازل شده سؤال کرد، او گفت مدثر. یحیی گفت: علق؟ جابر گفت: حدیث رسول خداست که بعد از یک ماه در غار حرا بودن وقتی پایین آمدم، ندایی شنیدم ، آن گاه جبرییل را در بالای سرم مشاهده کردم و گفتم: مرا بپوشان. آن گاه بر من آبی ریختند و این آیه نازل شد.
المیزان، ج20، ص 129:
- این حدیث معارض احادیثی است که نزول سوره علق را در ابتدا بیان می کند.
- در این روایت عبارت «فرشته ای که در حرا بود نزدم آمد»، می فهماند که وحی قبلا هم نازل شده بود. 

قُمْ فَأَنْذِرْ (2)
- قُمْ  :الف)       برخیز  از بستر خود

    ب) برخیز برخاستنی با عزم و جدیت


- َأَنْذِرْ   الف) مطلق: ترساندن برای بیان عمومیت

  ب) مقدر به: مفعول  یا: و انذر عشیرتک الاقربین   یا  و ما ارسلناک الا کاف? للناس

 

- قمی : مراد قیام رجعت 
وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ (3)
 اختصاص رب به کبرایی عقلا و قولا
روایت عامه: وقتی آیات نازل شد، رسول الله تکبیر گفت، و یقین کرد که این وحی الهی است و شیطان به این امر نمی کند.

 

1. نوع فاء: در معنای شرطیه: و ما یکن من شی‏ء فکبّر ربّک
2. دلالت بر اینکه مقصود اولیه در امر به قیام «قُمْ فَأَنْذِرْ»: این است که پروردگار را از شرک و تشبیه بزرگتر بشمارد. (دفع شرک)
- زیرا اولین واجب معرفت صانع است؛ و بعد از علم به وجود پروردگار، تنزیه اوست.

 



موضوع :