بنای بر قبور

•مسلمانان در طول تاریخ بر قبور اولیا بنایی ایجاد کرده و بر جواز و استحباب آن از کتاب و سنت استناد کرده‌اند.
•این روش مطابق با منطق عقل و روش عقلاست.
•وهابیان در این موضوع با سایر مسلمانان اختلاف داشته و گنبد و بارگاه بر قبور اولیای الهی را بدعت و حرام می‌دانند.
•اولین مخالفتها با گنبد و بارگاه از زمان ابن تیمیه آغاز شد و در زمان آل‌سعود اوج گرفت.
•پس از آن تخریب گنبدها به دستور وهابی‌ها شروع شد و تنها بارگاه پیامبر از ترس مسلمانان تخریب نشد.
•تخریب بارگاه اولیای الهی موجب از بین رفتن آثار اسلامی شد.

 

فتواهاى وهابیون‏

1- ابن تیمیه: «مشاهدى که بر روى قبور انبیا و صالحین از عامه و اهل‏بیت بنا شده همه از بدعت‏هاى حرامى است که در دین اسلام وارد شده است.» «منهاج السنة، ج 2، ص 435- 437»

2- ابن تیمیه:«شیعه مشاهدى را که روى قبور ساخته‏اند تعظیم مى‏کنند، شبیه مشرکین در آن‏ها اعتکاف مى‏کنند، براى آن‏ها حج انجام مى‏دهند همان گونه که حجاج به سوى بیت عتیق حج انجام مى‏دهند.» «کشف الارتیاب، ص 286 از تطهیر الاعتقاد صنعانى»

3- صنعانى: «مشهد به منزله بت است، این‏ها آن چه که مشرکان در عصر جاهلیت بر بت‏هاى خود انجام مى‏دهند، بر قبور اولیاى خود انجام مى‏دهند ....» «همان، ج 1، ص 474- 479»

4- اعضاى استفتاى دائمى وهابیون: «بناى بر قبور بدعت منکر است که در آن غلوّ در تعظیم صاحب قبر و راهى به سوى شرک است و لذا بر ولىّ امر مسلمین یا نایب اوست که امر به تخریب بناهایى کند که روى قبور ساخته شده، و آن‏ها را با زمین یکسان سازد، تا با این بدعت عملًا مقابله شده و راه شرک بسته شود.» «اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والافتاء رفم فتوى 7210»

5- ناصر الدین البانى در پیشنهادش به آل سعود براى تخریب گنبد سبز پیامبر اکرمsمى‏گوید: «از جمله امورى که جاى تأسّف دارد این که مدت زیادى است که بر روى ساختمان قبر پیامبرsگنبدى سبز ساخته شده است ... به اعتقاد من اگر دولت سعودى مى‏خواهد داعى توحید داشته باشد، باید مسجد نبوى را به حالت سابقش برگرداند.» «تحذیر المساجد من اتخاذ القبور مساجد، البانى، ص 68- 69»

1- بناء بر قبور، تعظیم شعائر الهى‏

وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ. حج/32.

شعائر: جمع شعیره = دلیل و علامت.

1. شعائر اللَّه: امورى که دلیل و علامت و نشانهبه‏سوى خداست.

 

2. شعائر اللَّه: شعائر دین خدا، برای رهنمون شدن به دین خدا باید اموری را تعظیم نمود که راهنمای اویند.

•نمونه شعائر الهی:
.1صفا و مروه:إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ. بقره/158.
.2شتری که برای نحر به منی برده می‌شود. وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ. حج/36. (نشانه دین ابراهیم)
.3مزدلفه: مشعر نامیده شده (علامت دین خدا)
.4مناسک حج (نشانه‏هایى به‏سوى توحید و دین حنیف)
.5وجود انبیا و اولیای الهی (معصوم که سیره و اقوال آنان مطابق با حقّ است.) حفظ آثار ایشان نیز در راستای تعظیم شعائر الهی

2- بناى بر قبور از مصادیق مودّت ذوى‏القربى‏

•قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏. شورى/23.

 

•بناى بر قبورِ نزدیکان پیامبرsاز مصادیق اظهار محبّت اهل‏بیت است، و آن تنها محبت قلبى و اطاعت نیست. ( تا حدی که نهى صریح از بنای بر آن نشده باشد).

3- بناى بر قبور اولیاى الهى مصداق ترفیع بیوت‏

•فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ* رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ. نور/ 36- 37.
•استدلال به دو امر:

الف-بیوت خصوص مساجد نیست بلکه اعم از اماکنى است که در آنها یاد خدا مى‏شود، همانند بیوت انبیاء و ائمهD. زیرا بیت به‏معناى بنائى است که داراى چهار دیوار و سقف باشد، همانند بیت اللَّه الحرام هم‏چنین در قرآن آمده: وَ لَوْ لا أَنْ یَکُونَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً لَجَعَلْنا لِمَنْ یَکْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفاً مِنْ فِضَّةٍ. زخرف/33.

نتیجه: 1. بیتدر لغت عرب به بنایى اطلاق مى‏شود که داراى سقف باشد. 2. مستحب است که مساجد بدون سقف باشد. پس مقصود از بیوت در آیه غیر از مساجد است.

•امام باقرg: «مقصود از بیوت در آیه، بیوت انبیا و بیوت علىD است». البرهان، بحرانى، ج 3، ص 137.

 

ب- مقصود از رفع در آیه شریفه دو احتمال است:

1- تعظیم، (ترفیع قدر بیوت = رفع معنوى) وَ رَفَعْناهُ مَکاناً عَلِیًّا. مریم/57.

2- بالا بردن ساختمان قبر = رفع ظاهرى و بناى قبر

زمخشرى: «رفع بیوت، یا بناى بیوت. مثل: وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ ... و یا به معناى تعظیم بیوت و بالا بردن قدر و منزلت بیوت است». کشاف، ج 2، ص 390.

•حقی بروسوى : أن تُرفع 1. یا به بنا است 2. یا به تعظیم و بالا بردن قدر و منزلت.»
•اگر مراد به رفع:

1. رفع بنا: دلالت صریح بر بناى بر بیوت انبیا و اولیا، بخصوصاینکه مدفن پیامبرsو تعدادى از ائمهDدر خانه‏هایشان بوده است.

 2. رفع معنوى: اذن به تکریم و حفظ بیوت انبیا و اولیاى الهى است که عموم آن شامل بناى بر قبور اولیاى الهى و تعمیر آن نیز مى‏گردد. روح البیان، ج 6، ص 158.

•رسول خداsاین آیه را «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ ...» قرائت نمود.
•شخصى جلو آمد عرض کرد: این بیوت کدامند؟
•حضرتsفرمود: بیوت انبیا.
•ابوبکردر این هنگام نزد رسول خداsآمد و خطاب به خانه على و فاطمهsکرده و عرض کرد: اى رسول خدا! آیا این خانه از آن بیوت است که خدا و تو اراده کرده‏اى که تعظیم شود.
•پیامبرsفرمود: آرى، از بهترین آن بیوت است.

در المنثور، سیوطى، ج 5، ص 50.

سیره سلف و بناى بر قبور

•در تاریخ اسلام بنای بر قبور جزء سیره عملی مسمانان بوده است و با اعتراض هیچیک از صحابه و تابعین واقع نشده است.
•وهابیان اولین گروهی بوده‌اند که با این سیره به صورت عملی مخالفت کرده‌اند.

1- مسلمانان بدن پیامبرsرا در خانه‏اى سقف‌دار دفن نمودند وآن مکان  از آن به‏ بعد مورد توجه خاص مسلمانان قرار گرفته است.

2ـ بخاری:«بعد از وفات حسن بن حسن بن علىgهمسر او تا یک سال قبّه‏اى بر قبر او زد و به عزادارى پرداخت». صحیح بخارى، کتاب الجنائز، حدیث 62.

4- سیّد بکرى: «از عدم جواز بناى بر قبور، قبور انبیا و شهدا و صالحین و امثال آن‏ها استثنا مى‏شود.» «اعانة الطالبین، ج 2، ص 120»

5- ابن شبه: عقیل بن ابى‏طالب در خانه خود چاهى کند. در آن هنگام به سنگى برخورد کرد که در آن نوشته بود:« قبر حبیبه دختر صخر بن حرب است، عقیل چاه را پر از خاک کرد و روى آن اتاقى بنا نمود.» «تاریخ المدینة المنورة، ج 1، ص 120»

6- سمهودى در توصیف مزار حمزه بن عبدالمطلب مى‏گوید: «بر مزار او قبه‏اى عالى، زیبا و محکم است ... که در ایام خلافت خلیفه عباسى ناصر دین اللَّه، سال 575- 622 ه، ساخته شده است.» «وفاء الوفاء، ج 2»

 

 



موضوع :