رجعت: بازگشت عده ای از اولیای الهی و دشمنان اهل بیت (که از دنیا رفته‌اند) به دنیا، پس از ظهور مهدى موعود علیه السلام و تشکیل حکومت عدل الهى در سراسر جهان

اولیاىالهى و صالحان با دیدنحاکمیت حق و عدالت شادمان شده و ثمرات ایمان و اعمال صالح خود را در دنیا مشاهده مى‏کنند.
دشمنان اهل‏بیتعلیهمالسلامسزاىظلم‌هایی را کهروا داشته‏انددر دنیا دیده و کیفرنهایى در قیامتخواهد دید.

قول به رجعت از عقاید امامیه

پیشینه مبحث رجعت: از زمان رسول الله و پیدایش امامیه و پیش از آن در امتهای پیشین
اعتقاد به رجعت: از خصوصیات مدرسه اهل‏بیت علیهم السلام
اصحاب ائمه علیهم السلام در این مسأله با مخالفان خود مباحثه‏هایى داشته‏اند؛ مانند مؤمن‏الطاق با ابوحنیفه.

 

آثار نگاشته شده علمای شیعه؛ شیخ مفید، سید مرتضى، علامه مجلسى، شیخ حر عاملى و ...‏
مفهوم رجعت‏
رجعت در لغت= بازگشت.
رجعت در اصطلاح= بازگشت جماعتى از افراد به زندگىدنیا بعد از قیامجهانى امام مهدى(عج)و قبل از حلول روز قیامت.

1- شیخصدوق: «ما درباره رجعت معتقدیمکهاین حادثه در آینده‏اىنه‏چندان دور اتفاق خواهد افتاد». «اعتقادات صدوق»

2-شیخمفید: «خداوند متعال گروهى از امت محمد صلى الله علیه و آله را بعد از وفاتشان و قبل از روز قیامت محشور خواهد نمود و این مذهب از مختصات آل محمدصلى الله علیه و آلهاست و قرآن نیز بر آن شاهد است». «بحارالانوار، ج 53، ص 136 (به نقل از المسائلالسرویة، ص 32)»

3-سیدمرتضى: «از باورهاىشیعهامامیه آن است که خداوند متعال هنگام ظهور امام زمان، مهدىعلیهالسلامگروهى از شیعیانرا که از دنیارفته‏اندبازمى‏گرداندتا به ثواب یارى و نصرت آن حضرت نائل شده و دولت آن حضرت را مشاهده نمایند. هم چنینگروهى از دشمنان را بازمى‏گرداند تا انتقامش را از آنان بستاند». «بحارالانوار، ج 53، ص 138 (به نقل از رسائل‏المرتضى، ج 1، ص 25)»

4- شیخمحمدرضا مظفر: «آن‏چهشیعه در باب رجعت به آن اعتقاد دارد آن است که خداوند متعال گروهى از اموات را قبل از روز قیامت در همان صورت‏هایىکهبوده‏اندبازمى‏گرداند: عده‏اى را عزیز و برخىدیگر را ذلیلمى‏گرداند ... و این رجعت هنگام ظهور مهدى آل محمدصلى الله علیه و آله است». «عقائدالامامیة، ص 108»

 

تقسیمى از رجعت

تقسیم سیدمحمد صدر رحمه الله در کتاب بحث حول‏الرجعة:

1- رجعت معنوى (اخروى): در فلسفه و حکمت ثابت شده کهتمام اشیا و موجودات، در حال رشد و تکاملِمستمرند و دائماً به‏سوىکمالمطلق و نقطه آغازینىمتوجه‏اندکه از آن‏جا به این عالم آمده‏اند، به دلیل:

إِلَىاللَّهِتُرْجَعُالْأُمُورُ«بقره:2»
إِنَّ إِلى‏ رَبِّکَالرُّجْعى‏ «علق:8»
وَ أَنَّإِلى‏ رَبِّکَالْمُنْتَهى‏ «نجم:42»
إِنَّا لِلَّهِوَإِنَّاإِلَیْهِراجِعُونَ. «بقره:156»

این معنا از رجعت، مورد اتفاق مسلمانان است.

 

2- رجعت مادى و ظاهرى (دنیوى): رجوع اموات به دنیابراى از سرگیرى اعمال. (با اشارات قرآنی) «بحث حول‏الرجعة، ص 8- 12»

رجعت؛ اعتقاد ضرورى مذهب‏

1- شیخ حرّ عاملى: «همانا ثبوت رجعت نزد همه علماى معروف و مصنفین مشهور از ضروریات مذهب امامیهاست، بلکهحتى عامه نیزمى‏دانندکهاینعقیده از مذهب شیعه است». «الإیقاظ من الهَجعة بالبرهان على الرجعة، ص 60»

2- علامه مجلسى: «اگر مثل اینروایات در عقیده رجعت متواتر نباشد، پس در چه موضوعىمى‏توانادعاى تواتر نمود ...». «بحارالانوار، ج 53، ص 123»

3- علامه مجلسى: «همانا اعتقاد به رجعت در همه عصرها مورد اجماع شیعهبوده است، و همین مسئله همانند خورشید در وسط روز بین آنان مشهور است». «بحارالانوار، ج 53، ص 123»

4- علامه طباطبائى: «همانا روایات رجعت از طرق اهل بیتعلیهالسلامبه‏طورتواتر معنوىبه ما رسیده است». «المیزان، ج 2، ص 107.»

5- شیخ حر عاملى: «همانا نویسندگانىکهروایات رجعت را در کتاب‏هاى مستقل یاغیرمستقلجمع نموده‏اند به حدّى است که از هفتاد کتابتجاوز مى‏کند، و این خود دلیلى بر قطعیت اعتقاد به رجعت نزد شیعه است». «الایقاظ، ص 45»

 

مرحوم مجلسىرحمهالله در معرفی قائلین به رجعت (حدود 50 نفر): سلیم بن قیسهلالى، حسن بن صفار، على بن ابراهیمقمى، کلینى، محمد بن مسعود عیاشى، ابوعمرکشى، شیخصدوق، شیخمفید، ابوالفتح کراجکى، ابوالعباس احمد بن عباس نجاشى، شیخطوسى، سیدرضى‏الدین بن طاووس و ....
سرّ بحث از رجعت در کتاب‏هاى کلام‏

1-وجود روایات فراوان در موضوع رجعت

2-ارتباط رجعت با امامت و اشاره به ظلم‌هایی که به ائمه شده و ایشان در عصر امام مهدی بازگشته و حکومت خواهند کرد؛

3-رجعت از اشراط الساعه است؛ و اشراط الساعه و علائم قیامت، مربوط به معاد است.

(قال الصادق علیه السلام: ایام الله ثلاث?، یوم یقوم القائم، یوم الکر?، یوم القیام? «تفسیر قمی، ج1، ص 367»)

4- رجعت زمینه‏ساز اعتقاد به معاد است.

غیبت صغرى زمینه‏ساز غیبت کبرى بوده و ظهور صغرى (رجعت) هموارکننده ظهور کبرى (معاد) خواهد شد؛ و مردم امر معاد را استبعاد نخواهند کرد، همان‏گونه که در امت‏هاى پیشین براى تثبیت معاد چنین امرى اتفاق افتاد.

5-ارتباط رجعت با ثواب و عقاب؛ در رجعت نشانه‏هایى از عقاب و ثواب براى کافران و مؤمنان خواهد بود.

6- رجعت تجلّى امامت امامان شیعه است.

دیدگاه‏ها درباره مفهوم رجعت‏

1- رجعت همانند تمثلاتى براى ارواح مؤمنین و ائمه اهل بیت علیهم السلام است که از دنیا رفته و دوباره روح آنان ظهور کرده و تصرفاتى در این عالم خواهند نمود. (فیض کاشانى، محقق شاه‏آبادى و میرزا ابوالحسن رفیعى قزوینى )

بسیارى از علما، امثال مجلسى و شیخ حر عاملى و دیگران آن‏را به‏جهت مخالفت با ظواهر ادلّه مردود مى‏دانند.

2- رجعت همان ظهور امام زمان علیه السلام است و اطلاق رجعت به آن به اعتبار رجوع آن حضرت به مردم بعد از غیبت، یا رجوعِ عالَم به حق و عدالت بعد از انحراف است.

اگر اصل این معنا صحیح باشد، اطلاق رجعت به آن، خلاف ظواهر ادله است.

3- رجوع برخى از اموات به دنیا؛ خصوصاً مؤمنان و کافران محض.

4- رجوع برخى از امامان شیعه، همانند امام على علیه السلام و امام حسین علیه السلام و برخى از مؤمنان و کافران محض.

5- رجوع تمام امامان شیعه به ترتیب یا به عکس با برخى از مؤمنان و کافران. (آرمان الهی در مورد هیچیک از امامان شیعه محقق نشد، ظاهرا ایشان برمی گردند تا آرمان خویش را تحقق بخشند).

قول اخیر ظاهراً بنا بر آن‏چه از مجموعه روایات استفاده مى‏شود، به حقیقت نزدیک‏تر است.

 

 

 



موضوع :