غلو
•واژه غلوّ:
•تعریف غلوّ در لغت: مقابل تقصیر، تجاوز از حد و افراط در شىء؛ یعنى توصیف فرد یا چیزى بیش از آنچه در او هست. «لسان العرب، ج 15، ص 132»
•غلو در اصطلاح شرع: به تجاوز و مبالغه نمودن در حق پیامبران و اولیاى الهى و اعتقاد به الوهیت یا ربوبیت آنان اطلاق مىشود.
•برحذر داشتن قرآن از غلو اهل کتاب: «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ؛ «بگو اى اهل کتاب در دین خود به ناحقّ غلو نکنید ...».«مائده( 5) آیه 77».
•غلو اهل کتاب در مورد الوهیت حضرت مسیح علیه السلام: «لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ» مائده:72.
•پدیده غلوّ در جهان اسلام
•غالیان کسانی بوده‌اند که در حقّ پیامبر صلى الله علیه و آله یا على بن أبى طالب علیه السلام و یا دیگر ائمه اهل بیت یا افراد دیگر به الوهیت، حلول خداوند در آنها، یا اتحاد خداوند با آنان قائل شدهاند.
•غلو نبودن در مواردی از قبیل: عصمت، رجعت، علم لدنّى، وصایت و خلافت بلا فصل امیرالمؤمنین علیه السلامو ...
نشانههاى غلوّ
1-اعتقاد به الوهیت پیامبر صلى الله علیه و آله یا امیرالمؤمنین علیه السلام یا یکى از اولیاى الهى؛
2-اعتقاد به واگذاری تدبیر جهان به پیامبر صلى الله علیه و آله یا امیرالمؤمنین علیه السلام یا ائمه اهل بیت علیهم السلام
3-اعتقاد به نبوت امیرالمؤمنین یا ائمه دیگر یا فردى از مردم؛
4-اعتقاد به آگاهى فردى از عالم غیب، بدون آن که به او وحى یا الهام شود؛
5-اعتقاد به بی‌نیازی از عبادت و واجبات از طریق معرفت و محبّت ائمه اهل بیت علیهم السلام «همان، ص 286( به نقل از رجال کشى)».
•موضع ائمه اهل بیت علیهم السلام در برابر غالیان
•امام صادق علیه السلام: «بر جوانان خود از خطر غالیان بیمناک باشید، مبادا عقاید آنان را تباه سازند، زیرا غلات بدترین خلقِ خدایند. عظمتِ خدا را کوچک دانسته و براى بندگان خدا قائل به ربوبیّت اند.» «همان، 296»
•امام على علیه السلام از غلات به درگاه خدا تبرّى جسته و مىفرماید: «بار خدایا من از غلات تبرى مىجویم، همان گونه که عیسى بن مریم از نصارى تبرّى جست. بار خدایا آنان را تا ابد خوار و ذلیل گردان و هیچ یک از آنان را یارى مکن.»«همان»
•امام صادق علیه السلام: أبا عبد الله (ع) یقول لعن الله عبد الله بن سبإ إنه ادعى الربوبیة فی أمیر المؤمنین (ع) و کان و الله أمیر المؤمنین (ع) عبدا لله طائعا الویل لمن کذب علینا و إن قوما یقولون فینا ما لا نقوله فی أنفسنا نبرأ إلى الله منهم نبرأ إلى الله منهم.(رجال کشی، ص 107):«لعنت خدا بر عبداللَّه بن سبأ باد که در مورد امیرالمؤمنین قائل به ربوبیت شد. سوگند به خدا که امیرالمؤمنین بنده مطیع خدا بود. واى بر کسى که به ما نسبت دروغ دهد. گروهى در مورد ما مطالبى مىگویند که ما قائل به آن نیستیم.» «همان، ص 286( به نقل از رجال کشى).»
•امام صادق علیه السلام: «لعنت خدا بر کسى باد که ما را پیامبر بداند». «همان، 296»
•مخالفت متکلّمان امامیه با غلوّ و غالیان
•شیخ صدوق: «اعتقاد ما در مورد غلات و مفوّضه آن است که آنان کافران به خدا مىباشند.»«الاعتقادات، ص 71»
•شیخ مفید: «غلات گروهى از متظاهران به دین اسلامند که امیرالمؤمنین و ائمه از ذریه او را به الوهیت و پیامبرى نسبت دادهاند. آنان گمراه و کافرند و امیرالمؤمنین علیه السلام به قتل آنان دستور داد. ائمه دیگر نیز آنان را کافر و خارج از اسلام دانستهاند.» «تصحیح الاعتقاد، ص 109»
•علامه حلّى: «برخى از غلات به الوهیت امیرالمؤمنین، دستهاى دیگر به نبوت او معتقدند. و این باورها باطل است، زیرا ما اثبات نمودیم که خدا جسم نیست و حلول در مورد خدا محال و اتحاد نیز باطل است. هم چنین ثابت کردیم که محمّد صلى الله علیه و آله خاتم پیامبران است.» «أنوار الملکوت، ص 202»
عدم اختصاص عصمت، علم غیب و ... به ائمه:
•مقام عصمت و اعجازو کرامت و آگاهى برغیب از مقامات اولیاى الهى است و اختصاص به پیامبران و امامان ندارد.
•عصمت حضرت مریم: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى نِساءِ الْعالَمِینَ.آل‌عمران:42.
•کرامت یکى از یاران حضرت سلیمان: قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ؛ .نمل:40.
•محدّث: کسى که داراى مقام نبوت نبوده و فرشته را در خواب یا بیدارى مشاهده کند و چیزى از عالم غیب به او الهام شود.
•در احادیث شیعه از ائمهبه عنوان (محدّث) و از فاطمه زهرا علیها السلام به عنوان «محدّثه» یاد شده است.
•محمّد بن اسماعیل بخارى از ابوهریره روایت کرده که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «در میان بنى اسرائیل افرادى بودند که بدون این که داراى مقام نبوت باشند از غیب با آنان گفت و گو مىشد». «صحیح بخارى، ج 2، ص 295»
حدّ و میزان در غلوّ چیست؟
چهار احتمال در میزان غلو:
1- بر اساس عرف: هر چه زائد بر فهم عرف باشد غلوّ است. ج: باطل، زیرا این مذهب افراد «لائیک» است.
2- منزلت صحابه: صحابه دارای منزلتی هستند که سایرین آن را ندارند. ج: دلیلی بر این مطلب نیست.
3- فهم علمای اهل سنت: ج: احتمال بدون دلیل است. زیرا میزان بدون مستندات دینی نمی‌تواند فهم طائفهاى از امت باشد.
4- کتاب و سنت: ج: صحیح است. عقل و قرآن و سنت نیز آن را تأیید مىکند.
موضوع :
نظر ()