وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً (4) المیزان
•صَدُقه، صَدَقه، صداق: مهریه
•نحل?: عطیهاى است مجانى که در مقابل ثمن قرار نگرفته باشد.
•صدقات + هن: مهریه دادن به زن تأسیس اسلام نیست، بلکه در سنتهای ازدواج جاری بوده است.
•«فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً، فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً» تصرف در مهریه به مشروط به رضایت خاطر زن است.
•تأکید جمله قبل (دادن مهریه)+ اصل حکم (خوردن مهریه با رضایت اشکالی ندارد.)
•«فَکُلُوهُ»: حکم وصفی نه تکلیفی: خوردن مهریه زن جایز است نه واجب.
•هَنِیئاً: صفت مشبه، آسان هضم شدن غذا، قبول طبع.
•مَرِیئاً: نوشیدنىاى که به آسانى هضم شود و طبع انسان هم آن را قبول کند.
نکات استخراجی
•وَ آتُوا:
•اعطاء احترام آمیز، نه ارسال بلکه دست به دست
•مخاطب چه کسانی میتوانند باشند؟
1. همسران 2. ولی زن = پدر زن 3. حاکم شرع: چون فرمان دادن مهریه را میدهد. 4. کسی که قدرت دارد مهریه را بگیرد. 5. ورثه 6. روحانی ( امام جماعت)، با گفتن امر به دادن مهریه میدهد.
اطلاق آیه: فرقی در دائم و موقت نیست.
•« النِّساءَ»: در قرآن به زن آزاد اطلاق می شود.
•اضافه «صَدُقاتِ» به «هِنَّ»: «لـ + هِنَّ»: اضافه معنوی، مهریه ملک زن است.
•آیه در آن عصر انقلابی ایجاد کرد.
•« نِحْلَةً» رضایت را اضافه بر دادن به همراه دارد.
•رضایت از:
1. حکم خدا: خلاف ظاهر نیست، چون آیه حکم خداست.
2. از این دادن
•«فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ + نَفْساً »: رضایت نفسی: یعنی از روی اجبار یا فریب نیست.
•اگر طیب خاطر نداشتند، در مال آنان تصرف نکنید.
•«عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ»: از مقداری از مهریه
•س: آیا میشود زن، تمامی مهریه را ندهد؟ (آیا آیه مفهوم دارد؟)
مشهور اصولیین: قید (وصف) مفهوم ندارد. «اکرم الفقیر العادل»: معنایش این نیست که اگر فقیر عادل نبود، اکرام نکن. (آیه ناظر به عدالت با قید خاص است).
•حال که قید مقدار آمده است، دلیل نمیشود که نتواند تمامی مهریه را ببخشد.
•«لَکُمْ»:
1. همسر
2. ورثه (مادر به ورثه میبخشد).
3. غیر این دو از مسلمین
4. وقف کند زن مالش را
•به قرینه «آتُوا» که عام بود، «طِبْنَ لَکُمْ» هم عام میشود.
•« لَکُمْ»: اگر دادند، ملک شما می شود.
•«نَفْساً»: اجبار و اکراه نیست، رضایت نفسی باشد.
•«فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً»: عام و مطلق است، مطلق تصرف که یک مورد آن «خوردن» است.
•«هَنِیئاً» صفت مشبهه، گوارا
•«مَرِیئاً» صفت مشبهه، سهل الهضم
•مال را بخورید: حلال است و گوارای سهل الهضم (خاص است). چون حلالها رتبهبندی دارند و این حلال جزء بهترین هاست.
موضوع :