یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثِیراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً (1) المیزان

1. اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ

بنابر ظاهر: «عطف ارحام بر الله» صحیح است. (تقوای الهی و تقوای ارحام را پیشه کنید).

2.وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ

عطف ارحام بر «به»: اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِیتَسائَلُونَ الْأَرْحامَ (بترسید از خدایی که همدیگر را به ارحام قسم می‌دهید).

•اشکالات:  1. صله بدون عائد 2. مخل معنا

3.اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِالْأَرْحامِ

عطف بر ضمیر «هاء» در «به»: (بترسید از خدایی که همدیگر را به ارحام قسم می‌دهید).

قاعده صحت عطف: باید معطوف بتواند جای معطوف علیه قرار بگیرد. (ممکن است محذوفی «عائد صله» در تقدیر بگیریم «اگر عائد صله مفعول به باشد، جایز الحذف است»).

 

اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَهُبِالْأَرْحامِ :معنا ضعیف است. بترسید از خدایی که او را بوسیله ی (با قسم به) ارحام از همدیگر درخواست می کنید. (دور از ادب قرآن کریم).

«وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ» مقید (تضییق)

«یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثِیراً وَ نِساءً» اطلاق (توسعه)  تقیید بعد از اطلاق (تضییق بعد از توسعه)

معنا: «از خدا بترسید از این جهت که رب شما است و از این جهت که شما را خلق کرده و همه شما (افراد بشر) را از یک سنخ قرار داده، سنخ و ماده‏اى که در همه افرادتان محفوظ است و همه شما را از ماده‏اى آفریده که در تمامى افرادتان محفوظ است، و با تکثر شما متکثر مى‏شود، آن سنخ واحده و آن ماده محفوظه این است که همه شما در مساله نوعیت و جوهره ذات انسانید».

علت تکرار تقوا: توجه به اهمیت ارحام

رحم: عضو درونی زن که جایگاه نطفه و پرورش بچه است.

استعمال در قرابت به دلیل رابطه ظرف و مظروف (رحم: قریب، ارحام: قرابت)

 

اهمیت قرآن به رحم: اجتماع کوچک. قوم: اجتماع بزرگتر. فرد: حقیقت دارای اثر

توجه به امر مجتمع در آیات:

•وَ هُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ جَعَلَ بَیْنَهُما بَرْزَخاً وَ حِجْراً مَحْجُوراً وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً". و او خدایى است که دو دریا را در هم آمیخت که این آب گوارا و شیرین و آن دیگر شور و تلخ بود و بین این دو آب حائل و مانعى قرار داد که پیوسته از هم جدا باشند. فرقان: 54
•وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا". شما را شعبه شعبه و قبیله قبیله کرد تا یکدیگر را بشناسید. حجرات:13
•" وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‏ بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ". احزاب:6
•فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ، وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ. تا بدین جا ایستاده‏اید که پشت بدین خدا نموده در زمین فساد کنید و ارحام خود را قطع نمائید. محمد:22
•" وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ"....و باید از مکافات عمل بترسند کسانى که بعد از خود خردسالانى ضعیف به جا مى‏گذارند، و مى‏ترسند در حال خردسالى کودکان بمیرند، و امروز سخن به حق بگویند. نساء:9

 

إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً

•رقیب: حفیظ
•مراقبت: محافظت
•رقبه: از (برده- گردن) گرفته شده، زیرا مردم هر یک حافظ رقاب بردگان خود بودند، یا رقیب در محافظت آنچه که مراقبش مى‏کند همواره رقبه (گردن) خود را مى‏کشد، تا وضع آن را زیر نظر داشته باشد
•رقوب: محافظت از حرکات شخص محفوظ که به منظور اصلاح موارد خلل و فساد آن باشد، و یا به این منظور باشد که حرکات و سکنات آن را ضبط کنند.
•مراقبت: حفظ کردن چیزى با عنایت علمى و شهودى بر آن، (مراقبت: حراست، انتظار، بر حذر بودن،در کمین نشستن)
üخدا رقیب خوانده شده چون اعمال بندگان را حفظ مى‏کند تا پاداش دهد.
üهمچنین حفیظ و در کمین و وکیلگفته شده است:«وَ رَبُّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ حَفِیظٌ: سبأ: 21»،«اللَّهُ حَفِیظٌ عَلَیْهِمْ وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَکِیلٍ: شورا: 6»،«فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذابٍ إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ: فجر:14».

دعوت انسان به تقوا:  با توجه به نوع انسانی و حفظ وحدت انسانی +تعلیل به رقیب بودن خداوند متعال = بزرگترین تهدید در مخالفت دستورهای پروردگار است.

دقت در تعلیل:

آیات بیانگر ظلم، فساد در زمین، طغیانگری و ... +آیات تهدید و انذار =حفظ وحدت انسانی از فساد و سقوط

 




موضوع :